Srpski civili odvođeni su u 22 bugarska logora tokom Prvog svetskog rata, kaže istoričar Milovan Pizari, koji je istraživao zločine nad Srbima u Velikom ratu. Jedini cilj ovakvih posebnih politika prema određenim kategorijama stanovništva bila je bugarizacija istočne i južne Srbije, pa i Makedonije, ističe Pizari.
Pizari je govorio o svom istraživanju na temu zločina nad Srbima u Prvom svetskom ratu, ističući da mu je najveći problem bio da napravi selekciju prikupljenog materijala – pošto je, ističe, došao do mnogo dokumenata i svedočenja.
Saznanja do kojih je došao stavio je u knjigu, koju je Arhiv Vojvodine 2019. godine objavio na italijanskom, a ove godine i na srpskom jeziku.
– Bavim se uglavnom zločinima nad civilima koji su počinile najvećim delom bugarske okupacione vlasti od 1915. do 1918. godine. Kada govorimo o zločinima, govorimo o deportaciji nekoliko desetina hiljada ljudi, civila, žena i dece u bugarske logore. Govorimo o masakrima nad civilima u selima koja su potpuno uništena, o posebnim politikama prema određenim kategorijama stanovništva, a jedini cilj tih politika je bila bugarizacija istočne i južne Srbije, pa i Makedonije. Pokušaj na neki način da se istrebi srpsko stanovništvo koje je živelo tu – objašnjava Pizari, koji je na ovu temu doktorirao u Veneciji.
Za ovakve tvrdnje poziva se na dokumente i svedočenja iz arhiva u našoj zemlji, ali i na originalna bugarska dokumenta objavljena 1915, 1916, 1917. godine. Tu se, ističe, tačno vidi kako se i šta dešavalo, a svi podaci se slažu, bez obzira na to iz kojih izvora dolaze.
– Kad pročitate svedočenja žena ili muškaraca koji su se vratili iz nekog logora u Bugarskoj u kojem su bili dve-tri godine, gde su ljudi oko njih umirali od gladi, bolesti, iz raznih drugih razloga, kad imate gomilu tih svedočenja – vrlo je teško izabrati nekoliko njih na osnovu kojih ćete dati opis uslova života u tom logoru. Tako da moj problem nisu bili kontradiktorni podaci – ističe istoričar.
Posebno ga je, kaže, iznenadilo pitanje deportacije.
– Navikli smo, kada je u pitanju deportacija civila, da odmah pomislimo na Drugi svetski rat. Međutim, ovde se vidi da su te dinamike postojale i ranije, u Prvom svetskom ratu. Važno je napomenuti, ne govorimo o vojnicima, to je uvek postojalo, govorim o civilima. Civile koji su živeli u svojim kućama, u određenom trenutku bugarske vlasti su u ovom slučaju, mada je bilo deportacije i iz austrougarske okupacione zone, pokupili i odveli u logor. Ili su išli peške ili u vagonima, vozovima, vagonima za stoku. Kada su stizali u Plovdil, Sofiju i tako dalje, već je bilo mrtvih, umrli su na putu – rekao je Pizari ističući da je pronašao podatke za 22 takva logora.
U svojim radovima bavio se i zločinima nad Romima u Drugom svetskom ratu, za koje su, kaže, važila ista pravila kao za Jevreje.
– Romi su bili žrtve genocida, odnosno rasnog progona, ubijani su u Srbiji pod nemačkom okupacijom, u NDH i širom Evrope, u Rumuniji, Nemačkoj, itd… Kada su Romi u pitanju, jako je bitno govoriti o periodu koji prethodi Drugom svetskom ratu, tokom kojeg su oni žrtve segregacije posebnih rasnih zakona i posebne kontrole, ne samo u nacističkoj Nemačkoj, nego u mnogim zemljama, kao npr. u Švedskoj i Švajcarskoj, u kojima nije postojao nacizam, a koje danas smatramo vrlo civilizovanim zemljama – kaže istoričar.
Napominje da nijedna zemlja neće da govori o zločinima koje su počinile njene vojskovođe, političari, u ime nacije. Što se tiče falsifikovanja istorije, kaže da je to češće situacija sa Drugim svetskim ratom.
– Ako govorimo o ovim prostorima, slučaj Jasenovca je možda najbolji primer. S jedne strane, postoji tendencija u Hrvatskoj da se negira postojanje logora, ili barem da je ubijen ogroman broj ljudi, a s druge strane postoji tendencija da se taj broj uveća – kaže istoričar.
Tako je, dodaje, i na drugim područjima.
– U Italiji ne možete da govorite o zločinima koje su Italijani počinili, na primer, za vreme Drugog svetskog rata u Jugoslaviji, u Grčkoj i u Africi. I dalje ne možete otvoreno da govorite ili nećete naći u knjigama u školi u Velikoj Britaniji, Francuskoj, Belgiji poglavlja o zločinima, zapravo genocidima, koje su te sile počinile u Africi – ističe Pizari i napominje da su upravo istoričari krivi za falsifikovanje istorije.
Pamti južna srbija šta se događalo, dobro pamti..
Moja majka je poreklom iz Toplice. Bugari su uvek cinili zlocine na jugu Srbije. Oni kao takvi, bez izvinjenja i ratne odstete do danasnjeg dana ne mogu biti nasi prijatelji. Uvek su bili neprijatelji.