Uz podršku Američke agencije za međunarodni razvoj (USAID), Trag fondacija je nedavno predstavila rezultate istraživanja stavova građana u Srbiji o davanju za opšte dobro. Istraživanje pod nazivom “Filantropija i mi – zbližavanje u toku” prikazuje šta filantropija predstavlja za građane, šta je to što ih motiviše da svojim učešćem u filantropskim aktivnostima pomažu drugima, u kojoj meri su upoznati sa akcijama davanja za opšte dobro i kako vide uloge različitih aktera u razvoju filantropije u Srbiji.
Prema datom istraživanju u kome je “licem u lice” uz poštovanje epidemioloških mera u saradnji sa agencijom Ipsos na slučajnom reprezentativnom uzorku anketirano preko 1.000 punoletnih građana, ukazano je da sami građani pokazuju sve više svesti o važnosti davanja, ali da postoje i određeni problemi i prepreke koji ih koče kada je o samim davanjima reč.
Najveći donatori pojedinci
Pod terminom davanje za opšte dobro, građani podrazumevaju pružanje materijalne pomoći ili humanitarni rad, mahom usmereno na socijalno ugroženo stanovništvo i osobe kojima je potrebna zdravstvena nega. Svaki drugi građanin smatra da je kultura davanja za opšte dobro nedovoljno razvijena u Srbiji, a tri četvrtine njih smatra da se davanju za opšte dobro ne pridaje dovoljno značaja.
Tako domaća javnost najveća očekivanja gaji prema državi, a najmanja ima od samih građana. Isto tako uočavaju najmanje angažovanje državnih institucija i državnih preduzeća u filantropskim akcijama, dok se kao najveći darodavci prepoznaju istaknuti pojedinci i obični građani. Uz to, smatraju da je osnovna uloga medija u objektivnom i sveobuhvatnom izveštavanju o filantropskim akcijama, kao i to da se u medijima o tome ne izveštava dovoljno.
– Tokom istraživanja primetili smo da su među građanima najprepoznatljivije tri fondacije, koje su osnovali istaknuti pojedinci i koje uživaju poverenje građana, a među kojima su Fondacija Novak Đoković, Budi human – Aleksandar Šapić i Ana i Vlade Divac. Samim tim, i do zaključka da bi građani rado donirali novac fondacijama za dalju distribuciju i da bi poreske olakšice dovele do porasta davanja. Osnovna motivacija građanima da uzmu učešće u dobrotvornim akcijama je osećanje da čine dobro delo, ali prepreku za veća davanja, predstavlja i to što su građani sami lošijeg materijalnog stanja, na šta je uticala i pandemija korona virusa – istakla je između ostalog Ana Novaković iz Trag fondacije.
Porast davanja
U odnosu na istraživanje iz 2018. koje je isto sprovela Trag fondacija, manji broj građana je učestvovao u filantropskim akcijama, ali je prosečna svota novca koju su građani izdvajali za opšte dobro – veća. Tako je minimum 2018. iznosio u proseku 278 dinara, a u 2020. 408 dinara, dok je maksimum 2018. iznosio 1.519 dinara, u 2020. je povećan na 1.562 dinara. Gražani se najradije odazivaju na pozive za učešće u akcijama koje pokreću pojedinci, zdravstvene institucije, fondacije ili organizacije civilnog društva.
Jedan od zaključaka ovog istraživanja jeste da građani imaju velika očekivanja od same države.
– Čini mi se da ovome prethodi sveopšte nerazumevanje uloga i očekivanja za rešavanje problema. Država može da obezbedi sistem, ali ne može da uvidi, niti da reši sve probleme. Zato mi svi kolektivno moramo da poradimo na individualnoj odgovornosti i ukazujemo na te probleme, a država treba da obezbedi uslove i okvir za podsticaj za davanje u Srbiji. Istraživanje je pokazalo da je neophodno raditi na povećanju poverenja u sve društvene aktere koji se bave filantropskim aktivnostima. Za same filantropske akcije važno je da se transparentno sprovode, što je odgovornost organizatora akcija – smatra Jelena Avramović iz USAID-a.
Za koga građani najviše izdvajaju novca
Najčešće se izdvajaju sredstva za pomoć deci, siromašnima, starima, bolesnima i žrtvama nasilja, kao i to da je veća verovatnoća da će se odazvati akcijama za koje se sredstva prikupljaju direktno na licu mesta ili slanjem SMS poruka. Građani se o samim akcijama informišu putem televizije ( stariji od 60 godina) i putem društvenih mreža (mlađa populacija), a čak 42 odsto njih bi želelo da bude povremeno informisano o načinima na koja je njihova donacija upotrebljena.
Potrebne povoljnije zakonske regulative
– Svaki deseti građanin izrazio je spremnost da se lično, volonterski uključi u neku akciju davanja za opšte dobro. Nama je ovo pokazatelj da je potrebno podsticati građane i na druge vidove pomoći, kao što je doniranje robe, znanje i vremena, ali obezbediti im i mehanizme podrške, poput poreskih olakšica i povoljnije zakonske regulative – istakla je Marija Mitrović, direktorka za filantropiju i partnerstva Trag fondacije.
Istraživanje je sprovedeno u okviru Projekta za unapređenje okvira za davanje, koji finansira Američka agencija za međunarodni razvoj (USAID), a sprovodi Koalicija za dobročinstvo, koju predvodi Fondacija Ana i Vlade Divac. Ostali članovi Koalicije su Trag fondacija, SMART kolektiv, Catalyst Balkans, Srpski filantropski forum, Forum za odgovorno poslovanje i Privredna komora Srbije.
