U Crkvi Svetog arhangela Mihaila u Iloku (Hrvatska), večernjim bogosluženjem, a zatim i svečanim delom programa na kome je predstavljena nova gradska razglednica, obeležena je 221 godina od rođenja mitropolita beogradskog Petra (Jovanovića), jedne od najznačajnijih ličnosti Srpske crkve u 19. veku.
Ovaj mitropolit je učestvovao u pravljenju prvog crkvenog ustava, osnivanju institucija arhijerejskog Sinoda i konsistorija, a istovremeno je najzaslužniji za izgradnju Saborne crkve, obnovu rada beogradske Bogoslovije i osnivanje Muzeja crkvene umetnosti i Narodnog muzeja.
Na prigodnoj svečanosti u Iloku, vredna godišnjica najpre obeležena večernjom službom koju je predvodio arhijerejski namesnik šidski protojerej-stavrofor Radomir Mišić.
Božja promisao
Bogosluženju i kasnijem umetničkom programu prisustvovali su i gvardijan iločkog samostana Grgur Blažević, gradonačelnica Iloka Marina Budimir i zamenik vukovarsko-sremskog župana Đorđe Ćurčić.
U okviru kulturnog dela programa, duhovnim pesmama program su ulepšali pojci pevačkog društva Javor iz Vukovara, profesor Aleksandra Krtinić i Marko Krtinić, a inicijator celog događaja iločki paroh, protojerej-stavrofor Predrag Azap je predstavio novu gradsku razglednicu sa likom mitropolita Petra i njegovom kraćom biografijom.
– Božja je promisao što smo u istom danu, 18. februara birali svog 46. patrijarha jer je tog dana rođen i mitropolit Petar Jovanović koji je svojim delima zadužio i srpsku crkvu i narod, jer se njegovo postavljenje za mitropolita smatra se za važnu prekretnicu u životu Srpske pravoslavne crkve u Kneževini Srbiji – kaže za “Vesti” prota Azapa.
Ovaj sveštenik je u Hrvatskoj poznat ne samo po svešteničkom pozivu, već i po radu na vraćanju međunacionalnog poverenja između Srba i Hrvata zbog čega mu je 2004. godine pripala nagrada Vukovarsko-sremske županije za doprinos razvoju međuljudskih odnosa i nesebično zalaganje za obnovu u ratu porušenih objekata Srpske pravoslavne crkve.
– Mi smo Iločani ponosni što smo kroz istoriju dali poglavara Srpske pravoslavne crkve u liku mitropolita Petra. Ovaj crkveni velikodostojnik je mnogo učinio za SPC i naš narod pravoslavni, a mi smo mu se ove godine odužili novom razglednicom poznatih Iločana s njegovim likom i kraćom biografijom – priča prota Predrag Azapa.
Nesebični donator
Objašnjava da je mitropolit Petar (Jovanović) po mnogo čemu bio jedna od najznačajnijih ličnosti srpske novije istorije.
– Mitropolit se ozbiljno posvetio uređenju Beogradske mitropolije, te je podigao zgradu Mitropolije i opremio je od svog ličnog novca. Reč je o zgradi koja je kasnije srušena da bi se na njenom mestu izgradila današnja Patrijaršija. Istovremeno, 15. jula 1837. godine osveštao je temelje za gradnju nove Saborne crkve u Beogradu koja je završena za tri godine. Takođe, mitropolit Petar je uredio crkvu u Srbiji i njenu administraciju. Bio je prvi predsednik školske komisije, radio je na organizovanju osnovne nastave u Srbiji i starao se o pisanju udžbenika. Ništa manja nije i njegova zasluga u obnovi rada beogradske Bogoslovije Sveti Sava 1836. Naime, po propasti Prvog srpskog ustanka prestala je sa radom i Bogoslovija u Beogradu koju je osnovao Dositej Obradović. Mitropolitu Petru je pošlo za rukom da je posle 20 godina obnovi, a iste te godine donet je i crkveni ustav. Prve učitelje za bogosloviju doveo je iz Karlovačke mitropolije, a za dalje nastavnike pobrinuo se tako što je slao mlade ljude u Rusiju na bogoslovske nauke – podseća protojerej -stavrofor Azapa.
Ovaj sveštenik planira i da se na jednom zidu crkve postavi poprsje mitropolita Petra kako bi se buduće generacije upoznale sa ovim znamenitim Iločaninom.
– Već sledeće godine planiramo da izdamo razglednicu sa fotografijom naše stare crkve, a potom i minej iz 18. veka, ikonu Bogorodice iločke… – otkriva paroh iločki protojerej-stavrofor Predrag Azap.
Progon iz otadžbine
Mitropolit Petar Jovanović se zakaluđerio na insistiranje kneza Miloša Obrenovića, a ubrzo je izabran i za mitropolita. U taj čin hirotonisao ga je carigradski patrijarh Konstantin.
Mitropolit Petar Jovanović je, zbog umešanosti u međudinastičke borbe u Srbiji, nakon povratka kneza Miloša na vlast 1858. kao protivobrenovićevac bio prinuđen da već sledeće godine podnese ostavku.
Posle toga je bio prinuđen da pređe u tadašnju Austriju, u manastir Krušedol gde je i sahranjen 22. septembra 1864. godine.
Umetnička galerija
Šidski istoričar Radovan Sremac je zabeležio u svojim hronikama da je mitropolit Petar Jovanović 1856. pokrenuo inicijativu kod beogradskog sveštenstva da sakupljaju “srpska živopisna dela” kako bi se otvorio Srpski muzeum. Tako je od prikupljenih ikona i umetničkih slika otvorena 1858. godine u prostorijama Beogradske mitropolije umetnička galerija “Hudožestvena hranilnica”.
Ova zbirka je 1868. godine preneta u beogradski Narodni muzej. Po njegovoj naredbi u Srbiji su se počele voditi i matice rođenih, venčanih i umrlih.
