Tamo gde je ljubav, tamo ti je dom. Mnogi, nažalost, nemaju više domove u Prizrenu, ali srce im je ostalo zarobljeno u zidinama Kaljaje, misli lete ka Svetim Arhangelima, sanjaju žubor starog šadrvana, žamor ledene Bistrice, a nada u povratak tinja i 21 godinu kasnije… Podgreva je obnova svetinja, jer po nekom nepisanom pravilu ona predstavlja uvertiru povratka na ognjišta.
Srbi iz nekadašnje prestonice Cara Dušana ne daju zaboravu svetinje. Mnoge su stradale, što odmah po odlasku srpskog življa iz Prizrena, što tokom martovskog pogroma.
– Većina je u međuvremenu obnovljena. Posle Crkve Svetog Kozme i Damjana (Sveti Vrači) i Svetog Pantelejmona, uz blagoslov episkopa raško-prizrenskog Teodosija, startujemo sa obnovom Crkve Svetog Nikole (Rajkove), posle čega ostaje da se uradi i Crkva Sveti Nikola pri manastiru Sveti Arhangeli – priča Branislav Hadži-Perić, najstariji član Odbora za obnovu svetinja, na čijem čelu se nalazi profesor Prizrenske bogoslovije, jerej Jovan Radić.
Zadužbina Rajka Kirizmića
Crkva Svetog Nikole je srednjovekovna vlastelinska crkva, zadužbina Rajka Kirizmića. Sagrađena je u prvoj polovini 14. veka, u prizrenskom naselju
Potok-mala. Rajkova crkva se pominje u Svetoarhanđelskoj hrisovulji cara Dušana. Priložio ju je, zajedno sa drugim brojnim crkvama svojoj zadužbini, manastiru Svetim Arhangelima i grobnoj crkvi. Posle pada Prizrena pod tursku vlast 1455. godine, Crkva Svetog Nikole je polako gubila značaj, vremenske neprilike su ostavile traga, a naročito je postradala 1795. godine, kad je i opljačkana u pohodu skadarskog paše Mahmuta Bušatlije. Prekrile su je i zatrpale zemlja i pesak iz vode iz obližnjeg potoka. Decenijama se za nju nije znalo.
Prilikom uređivanja mitropolitske bašte 1857. godine otkriveni su temelji Rajkove crkve. Obnovu je blagoslovio raško-prizrenski mitropolit Meletije, pa su Prizrenci iste godine proširili svetkovinu sa severne, južne i zapadne strane. Ikonostas crkve je delo slikara Sergija Dimovića iz Kozane u Grčkoj, a freskopisac je ostao anoniman.
Potrebno 34.000 evra
– Radiće se etapno. Prvi deo, koji podrazumeva krov i grube radove, odnosno oziđivanje. Za taj deo je potrebno oko 17.000 evra, koliko je potrebno i za drugu fazu, u kojoj se podrazumeva oslikavanje freske. Direktor Pokrajinskog zavoda za zaštitu spomenika kulture Zoran Garić napravio je nacrt projekta i u toku je njegova izrada u saradnji sa Eparhijskom kancelarijom za zaštitu i obnovu baštine SPC na Kosovu i Metohiji, koju zastupa arheolog-konzrervator Svetlana Hadžić – napominje Branislav.
Početkom 20. veka Rajkova crkva je na veliku radost prizrenskih Srba u neposrednoj blizini dobila velelepno zdanje, Osnovnu školu “Mladen Ugarević” kao testament zaveštanje prizrenskog dobrotvora Mladena Ugarevića. Od tad su crkva i škola živele u svojevrsnoj simbiozi sve do kobne 1999. godine, kada su crkvu minirali albanski ekstremisti. Srećom, nisu sve mine eksplodirale, te crkva nije do temelja razrušena. U godinama koje su se nizale postala je svojevrsna deponija. Pre nekoliko godina crkva je ograđena. Retke Srbe koji ovde dođu da se pomole, uprkos stradanjima, dočekuju freske svetaca koje vape za obnovom.
– Daće Bog da do leta sakupimo neophodnu sumu, jer bi tada, za vreme letnjeg raspusta, trebalo da počnu radovi – zaključuje Hadži-Perić.
Kako pomoći?
Svi plemeniti čitaoci “Vesti” koji žele da pomognu obnovu Crkve Svetog Nikole u Prizrenu mogu to da učine uplatom donacije na sledeći način: Korisnik: Eparhija Raško- prizrenska uz obaveznu napomenu “za obnovu crkve Svetog Nikole (Rajkove). Korisnik: IBAN XK051503031001407703; Banka: SWIFT, code RBKOXKPRXXX Raiffeisen Bank Kosovo, Priština, Kosovo. Postoje i banke saradnici, za svaku od valuta (tabela, na slici).
Osoba za kontakt je Branislav Hadži-Perić (imejl adresa hperic.b55@gmail.com).
Članovi u Švajcarskoj i Australiji
U odboru za obnovu Crkve Svetog Nikole (Rajkove) nalazi se 26 članova. Iz dijaspore to su Ljubiša Mirić, potpredsednik Srpskog kulturnog kluba “Sveti Sava”, iz Altštetena (Švajcarska) i Grozdana Dragićević Todorinović iz Australije.
Najprostraniji hram do 1887.
U drugoj polovini XIX veka, sve do završetka izgradnje nove Saborne crkve Svetog Đorđa 1887. godine, hram Rajka Kirizmića bio je najprostraniji među tada malobrojnim srpskim svetilištima Prizrena. U njegovoj neposrednoj blizini nalazila se i zgrada Mitropolije. Od 1857. godine do juna 1999. godine crkva je bila živa, u njoj se služila liturgija na dan Svetog Nikole, zimskog i letnjeg, kao i tokom godine, naročito zimi.
