Besi, zemljaci Sarmata i Slovena, kakvim ih smatra Strabon, zauzeli su teritoriju antičke donje Mezije, današnje Bugarske, od grada Varne pa do Silistrije, duž celog toka Dunava, i njegovog crnomorskog ušća. Granica se kretala do iza planine Hem i nekadašnjeg glavnog grada provincije, Uskutama. Ovaj grad je nikao na ruševinama nekadašnjeg Statimaka, smeštenog južno od Filipopolisa, podignutog od ruke Filipa Drugog, oca Aleksandra Makedonskog. Pomorski deo Bugarske, zbog svog izvrsnog geografskog položaja i plodne zemlje, zaslužio je da ga stanovnici nazivaju Dobrudžom, odnosno, dobrom zemljom, Dobrotom.
Jedan narod, više imena
Dorostol, glavni grad Dobrudže, izgrađen je od kamena, zidina i šuta srušenog zida što ga, vekovima, podizaše grčki vladari duž reke Dunav, prema planini Hem, ne bi li nekako zaustavili upade varvarskih plemena. Godine 68. Lukul je sravnio sa zemljom Uskudam, veliki grad Besa, ne bi li ih pokorio i sprečio u danonoćnim pljačkaškim pohodima na posede Rimske carevine. Uspeo je samo da ih odbaci severno od Dunava. Geograf Ptolomej u 2. veku p.n.e. prikazuje Bese na svojoj osmoj karti (koja predstavlja Evropu), severno od Karpata. Odatle oni napreduju prema Novgorodu, gde, od vremena dolaska Rurika, žive kao stanovnici njegove republike u oblasti Belo jezero i tamo imaju istoimeni glavni grad. 
Rimski pesnik Ovidije, prognan u Tomu (današnja Konstanca) na 17 godina, svedoči da su Besi živeli s obe strane Dunava i da su, u Dakiji, današnjoj Rumuniji, za njih bili mnogo bolji uslovi života nego u Bugarskoj. Zemlja je bila plodnija i Besi su, po kazivanju pesnikovom, "bez obzira gde se nalazili, svuda, kao vene na ljudskom telu, prokrčili puteve". Imali su razloge da zovu prostor na kome su živeli, između Dnjestra i Dunava, Dobrudžom iako geografski položaj Dakije, današnje Moldavije (Besarabije), malo ima veze sa Dobrudžom. Pravac od Dunava ka Varni samo Besi nazivahu Dobrudžom. Morska obala kraj Varne nosila je ime po Besima, a potom i Besarabija, severno od Dunava.
Problematika porekla, pradomovine i seobe naroda, u latinskim izvorima nazvanog Sklavinima a u grčkim Sklabenoima, do danas ostaje nerešenom. Tadeuš Ler Splavinski obrazlaže tri najupečatljivije: "Prvu od njih možemo nazvati istočnoevropskom, budući da se ta prebivališta lokalizuju istočno od postojbine baltičkih naroda, negde u Rusiji, za Njemenom i Dnjeprom, prema formulaciji poznatog poljskog filologa Jana Razvadovskog, ili pak u gornjem toku Dvine i gornjeg Njemena, do jezera Iljmen, prema pretpostavci Aleksandra Šahmatova. Druga hipoteza, češkog arheologa i istoričara Lubora Niderlea, autora fundamentalnog dela Slovanske starožitnosti, prapostojbinom Sklavina smatra predele od srednjeg toka Visle do sliva srednjeg Dnjepra.
|
Gostoljublje za legendu Besi su putnike namernike pozivali u goste, smeštali u posebne gostinske kućice i gostili ih tri dana. Od tih vremena ostala je uzrečica za svakog gosta, tri dana dosta. O izuzetnoj ljubaznosti Besa pisao je Helmold u Slovenskoj hronici. |
Približno gledište, prema toj hipotezi, zauzima i nekoliko drugih ispitivača, što znači da Niderle Sklavine (Eslkavone) i Slovene smatra jednim narodom sastavljenim od mnoštva plemena a osnovu gotovo isključivo jezičke građe, kao botaničar Josip Rostavinski i nemački slavista Maks Vasmer, ograničavajući teritoriju pradomovine sa zapadne strane, zatvarajući je, uglavnom, u slivu reke Pripjat. Pored ove dve teorije, od početka 20. veka, postoji i treća hipoteza – zapadna. Prema njoj se, za pravu postojbinu Sklavina, smatraju zapadni predeli njihove teritorije, zaposednute u istorijsko doba, od reke Labe pa sve do Buga.
Florin Kurta naglašava: "Etnički identitet Sklavina zapravo je kognitivna konstrukcija vizantijskih pisaca, generičko ime za veliki broj različitih etničkih indentiteta severno od Dunava koji su, tek prelaskom ove reke, bili prepoznavani kao Sloveni, Veneti, Anti… Odnosno, Sklavini nisu postali Sloveni zato što su govorili sličan jezik već zato što su ih tako drugi nazivali". Recenzirajući Kurtinu knjigu, Danijel Džino postavlja pitanje: "Ako prihvatimo vrlo verovatnu tezu da je slovenski identitet, u 6. i 7. veku, u osnovi veštački konstruisan i razvijen pre seoba, postavlja se pitanje brzoga i temeljnog prihvatanja slovenskog identiteta od strane preslovenske populacije unutar rimskog limesa. Ako je moguće da nije bilo slovenske populacijske poplave, te da su brojčano inferiorni Sloveni živeli u izolovanim džepovima nakon invazija, kako Kurta tvrdi, kako je moguće da je njihov identitet prihvaćen tako temeljno od većinske domicilne populacije i koji razlozi su tome"? Odgovor je relativno jednostavan: pod imenima Slovena i Sklavina (Esklavona) kriju se slični narodi, rasprostranjeni po celoj Evropi; od hroničara nazivanim ovim imenima ugarska istoričarka Vasilka Tapkova smatra da su se Sklavini pojavili na Balkanu sa prvim upadima Varvara na teritoriju Rimskog carstva.
Ključ u jeziku
Slovenski lingvista France Bezlaj kaže da su Sklavini- Sloveni naselili Balkan još u 2. veku p.n.e. Zaključak je izveo na osnovu toponima, hidronima, etnonima… Dakle, s lingvističke tačke gledišta. U sličnom maniru Kunstman, u radu "Kako su Sloveni došli na Iljmensko jezero", napominje presudne veze toponima i etnonima. Lingvista Jovan Vuković skreće pažnju na rad Bezlaja (Simpozijum Predslovenski elementi na Balkanu u etnogenezi južnih Slovena, Sarajevo 1969): "On posebno ispituje područja alpskih Slovenaca i na osnovu materijala koji je, mislim, dosta obilan (tu ima možda na desetine i više leksema, naročito iz toponomastike), hoće da dokaže (i to vrlo impresivno deluje – ja to znam iz nekoliko saopštenja, ovako uzgrednih, usmenih) da je jedan talas Slovena došao negde, on pretpostavlja, pre naše ere i, da je to moglo biti u 2. veku pre Hrista. Relativno veći broj izoglosa, elemenata jezičkih, koji su u podudarnostima samo u tim krajevima, slovenačkim i u baltskim jezicima, gde se podudara i fonetska evolucija, upućuje na posebne zaključke, a to mora biti od velikog značaja. Svakako, taj materijal kad se ispita, štošta će pokazivati i ukazivati na nešto što možemo unapred pretpostaviti: da je bilo i pre glavne migracije, nazovimo je političkom, talasa u nekakvim posebnim uslovima i da se može govoriti ne samo o političkim migracijama posle navale Huna, Avara itd. nego i o izvesnim ranijim, ekonomskim ili kakvim drugim, ili migracijama u vezi sa kakvim drugim kretanjima Gota, Gepida, itd. Ako je tačno da je bilo prethodnog talasa i da su mu tragovi do danas očuvani, tamo negde u prialpskoj zoni, onda moramo pretpostaviti da to nije bila mala grupa".
