U nedelju, 16. jula, daleko od rodne grude, u Sidneju, Australiji, svi smo osetili jednu posebnu toplinu. Razlog je bio piknik za obnovu crkve Svetog Save u Zemuniku, događaj koji je ujedinio srpski narod Dalmacije i ljude dobre volje, povodom plemenitog cilja.
Sve je organizovano sa željom da se pomogne obnova pravoslavne svetinje, koja je 1993. godine potpuno uništena.
Nakon toliko godina smirenosti i ljubavi, konačno je dočekan božji blagoslov da se obnovi crkva Svetog Save. Meštani Zemunika Gornjeg, rasuti po celom svetu, ali najviše na tlu Australije, uz blagoslov preosveštenog vladike dalmatinskog, gospodina Nikodima, pristupili su prikupljanju novčanih sredstava za obnovu crkve.
Uprkos fizičkoj udaljenosti od domovine srpski narod u Australiji nije zaboravio svoje korene. Piknik u Sidneju, bio je događaj pun topline i zajedništva, a uz bogat kulturno-umetnički program skupljena su značajna sredstva.
– Crkva je mnogo više od zgrade, ona je simbol naše vere, istorije i porekla – ističu nekadašnji meštani Zemunika, koji su, iako daleko od svoje otadžbine, ostali duboko vezani za rodnu grudu.
U srcima ovih ljudi, crkva Svetog Save nikada nije porušena. Kroz sve ove godine, ni geografska udaljenost, ni vreme, nisu mogli da potisnu ljubav prema njihovoj crkvi.
Posebno je inspirativna bila video poruka mladog sveštenika, oca Damjana, koji sa velikim entuzijazmom pomaže obnovu crkve, kao da je deo tog sela.
Njegove reči odjekuju duboko:
– Kada su Turci spalili mošti Svetog Save na Vračaru, mislili su da će ne samo spaliti njegov lik nego i kult i poštovanje koje Sveti Sava uživa među Srbima. Međutim, pepeo Svetog Save se raširio, ne samo po Beogradu, već po celoj vaseljeni, tako da mi, pravoslavni hrišćani gde god da jesmo, slavimo i poštujemo kult Svetog Save kome u čast podižemo i svete crkve.
Rušitelji su možda mislili da izbrišu postojanje Srba u Dalmaciji, ali ovaj piknik i entuzijazam dijaspore u Australiji, dokaz su snažne povezanosti sa otadžbinom, bez obzira na udaljenost.
Kroz ovu inicijativu, naš narod u Australiji pokazuje da je duh zajednice neuništiv. Iako fizički daleko, identitet i kultura mogu i moraju da se očuvaju i neguju.
Sada, dok se zidovi crkve Svetog Save u Zemuniku ponovno podižu, podiže se i duh jedne cele zajednice. To je, uistinu, blagoslov božiji.
U srcima svih prisutnih na tom pikniku u Sidneju, i svih onih koji su dali svoj doprinos, zasijala je iskra koja će osvetliti budućnost Zemunika i njegovih ljudi. Crkva Svetog Save će, obnovljena, ponovo stati kao bedem vere i ljubavi, kao večni dom za sve njene vernike, gde god da su.
„Obnova naše crkve je, pre svega, obnova naše duše.“
Istorija moštiju Svetog Save
Godine 1594, Turci su u Beogradu, kao odgovor na banatski ustanak Srba, spalili mošti Svetog Save, prvog srpskog arhiepiskopa. Do tada, mošti ovog velikog svetitelja bile su čuvane u manastiru Mileševa. Sinan-paša, tadašnji vojni lider Osmanskog Carstva, naredio je da se mošti prenesu u Beograd i tamo spale kao kazna.
Paljenje moštiju Svetog Save je dan koji Srpska pravoslavna crkva obeležava 27. aprila po crkvenom, a 10. maja po gregorijanskom kalendaru.
Nakon oslobođenja od Turaka, na mestu gde se veruje da su mošti spaljene, na Vračaru, podignut je monumentalni Hram Svetog Save. Međutim, neka istorijska tumačenja sugerišu da je mesto spaljivanja moštiju zapravo bilo današnji Tašmajdanski park, koji se u to vreme smatrao delom Vračara.
Video obraćanje oca Damjana
U video poruci, a povodom najvećeg hrišćanskog praznika, Vaskrsa, otac Damjan se obraća svim Zemuničinima, svima se od srca zahvaljuje, a posebno bratu Damiru kao pokretaču obnove crkve Sv. Save u Zemuniku.
Pored istorijskog podsećanja, mladi sveštenik Damjan je napomenuo da „obnavljajući naše svetinje obnavljamo ne samo svoj identitet već upravo iskazujemo zahvalnost i poštovanje svim našim precima i prethodnim pokoljenjima, zbog kojih mi ovde obitavamo. Obnavljajući ovu našu crkvu, obnavljamo i slavimo svetosavski kult, jer u crkvi Svetog Save slavimo i boga živoga i vaskrsloga boga“.
Citirajući Svetog Vladiku Nikolaja Velimirovića, otac Damjan izražava nadu da će se Srbi složiti oko velikog projekta, obnavljanja crkve Svetog Save, kao i da će imati priliku da lično upozna velik broj Zemuničana, jer, „živa reč je nešto drugo“.
Video obraćanje otac Damjan je završio rečima: „Živi, zdravi i od Boga blagosloveni bili.“
Bogata istorija Zemunika Gornjeg
Zemunik Gornji je selo istočno od Zadra. Iako se ovaj kraj karakteriše kraškim reljefom i malom nadmorskom visinom, njegova istorija i kulturno nasleđe su bogati i duboko ukorenjeni.
Ovo područje je više od prostog geografskog pojma, predstavlja domaćinstvo srpske zajednice koja je tu živela generacijama, održavajući svoju kulturu, tradiciju i veru, uprkos brojnim istorijskim previranjima.
Stanovništvo Zemunika Gornjeg većinsko je srpsko, dok je u Zemuniku Donjem, obrnuto, pa je istaknuta tačka sela, na pola puta od dva sela, Gradina, koja je i najviša tačka sa 111 metara nadmorske visine, mnogo više nego geografski pejzaž. Ovo brdo je dom pravoslavne crkve Svetog Save iz 19. veka, koja je, nažalost, srušena u ratu. Crkva nije bila samo mesto molitve, bila je srce i duša srpske zajednice u Zemuniku Donjem, mesto gde su se generacije okupljale da obeleže najsvetlije trenutke svojih života.
Istorija sela je isprepletena sa istorijom srpskog naroda u ovom regionu. U vreme Kiparskog rata 1570. godine, Turci su osvojili Zemunik. Godine 1605, senjski uskoci su osvojili i zapalili selo, odvodeći sa sobom 700 ljudi. Tokom vremena Mletačke vlasti, 1648. godine, Zemunik je postao utočište za izbeglo stanovništvo iz Žegara, a kasnije, tokom ustanka 1682. godine protiv Hasan-bega Durakbegovića i Morejskog rata koji je usledio 1683. godine, Turci su proterani iz Dalmacije. Mlečani su u Zemuniku dodelili posede serdarskoj porodici Smiljanića, što je dodatno učvrstilo srpsko prisustvo u ovom kraju.
Danas, uprkos teškoj prošlosti, srpska zajednica u Zemuniku nastavlja da neguje svoju baštinu i identitet, odupirući se zaboravu i nepravdi, te marljivo rade na očuvanju svoje istorije i kulture u ovom delu Dalmacije.
Kako da donirate obnovu crkve?
Predsednik i glavni inicijator ideje o obnovi crkve Svetog Save u Zemuniku je Damir Javor Cigo, Srećko Drača Ljelje je blagajnik, a članovi uprave su: Mihajlo Drača, Vlado Maričić, Zoran Maričić i Darko Erceg. Do sada je prikupljeno 45.000 dolara.
Pozivamo sve naše ljude iz tog kraja, kao i duge ljude dobre volje, da se uključe u akciju obnove, i da svojim donacijama daju doprinos obnovi još jedne srpske svetinje. Broj telefona za donacije je: 0449 850 004 (Ljelje), majl: damirjavor@gmail.com, dok je broj računa za donacije (BSB) 062-424 (Acc. No) 1096 6088 (Sveti Sava Zemunik).
Donatori srpske crkve u Zemuniku
Donacije u novcu
(au dolari)
Zoran Maričić
700
Damir Javor
500
Dejan Maričić
500
Stanislav Maričić
1.200
Lazo Guša
800
Vlado (Mile) Maričić
1.000
Darko Erceg
300
Goran Guša
500
Srećko Drača Ljelje
500
Aleksandar Drača (Miki)
300
Goran Opačić
300
Ljube Erceg
400
Dojčilo Drača
1.000
Sretko Alavanja (Koča)
300
Rade Mrkela
200
Aleksandar Guli
200
Mišo Mlinar
100
Slavko Erceg
1.000
Zoran Šaponja
1.000
Božo Sanković
300
Predrag Erceg (Žule)
1.000
Zoran Stegnjajić
500
Nenad Vujasinović
200
Goran Guša
1.000
Milorad Vujanić
150
Dinko Đoković (Sale)
150
Strahinja Švonja
100
Predrag Radmanović
100
Mile Vidić
500
Miroslav Babić
200
Mihail Drača
1.000
Rajko Cupa
100
Radomir Radmanović
200
Milivoj Kresović
90
Rada Garović
30
Goran Uzelac
200
Rajko Gagić
200
Nepoznati donatori
70
Predrag Radmanović
50
Željko Komazec
300
Boris Banić
200
Anđelković
20
Sergej Stegnjaja
100
Vukašin Ninković
70
Rastko Vranešević
20
Vladimir Vranešević
20
Porodica Dare Olujić
500
Boško Kožul
400
Trivko Vuković
50
Dragan Šušak
500
Domin Paravinja
200
Stevo Bjelan
150
Stefan Guljen
100
Miroslav Dobrić
50
Dragan Banić
200
Oliver Uzelac
200
Aleksandar Petrović
300
Obrovačko Bukovački Sabor
1.000
Mile Gnjatović
100
Peđa Mrkela
100
Ležaja
100
Luka Kovačević
100
Boris Erceg
500
Nebojša i Boško Maričić
2.000
Sava Kožul
200
Mihajlo Erić
150
Mišo Gagić
300
Drača Aleksandar (Miki)
300
Marko Kalapać
200
Radovan Đuričić
200
Robert Radošević
300
Duško Dragaš
150
Aleksandar Dragaš
50
Svemir Popović
100
Slavko (Nikole) Drača
2.000
Boško Ignjić
30
Radomir Radmanović
50
Danijel
100
Vanja Kužet
200
Mirko Dopuđ
150
Dragan Vukas
200
Zoran
200
Aranđel Macura
100
Dragan Ignjić
30
Bogdan Veljović
50
Miroslav Drča
200
Dragan Drča
200
Zoran Cupać
200
Radomir (Kosadrona)
50
Vlado Maričić (Milin)
1.000
Predrag Dopuđ
100
Jovan Maričić sa porodicom
500
Radomir Radmanović
50
FC Eagles – Beli orlovi
100
Željko Pucar
1.000
Nenad Šarić
100
Miloš Maričić (Ćipe)
800
Aleksandar Gulić
100
Branko Bogunović
200
Zoran Golub
500
Miroslav Babić
200
Željko Cupać
200
Srećko Gagić
100
Tihomir Oliverić
150
Ilija Trifunović
50
Stojan Olujić
50
Jovan Drča
400
Dragan Despot
100
Srećko Drača – Ljelje
500
Omer Gagić
500
Velibor Rujak
300
Toplica Milosavljević
100
Goran Miljković
100
Saša Parenta
100
Ratko Baljak
100
Ilija Čelević
1.000
Ljube Erceg
500
Zlatko Radovanović
100
Bogdan Novaković (Ljuti)
200
Vlade Alavanja
500
Željko Dereta
200
Erceg Radoslav i Sofija
500
Borislav (Željko) Drača
1.000
Davor Erceg
1.000
Gordana i Đuro (Mile) Drača
500
Đovani Banić
500
Donacije u robi, sponzori piknika
(au dolari)
Goran Opačić
300
Zoran Maričić
500
Slavko Erceg
250
Zastava Hunting
1.800
Darko Erceg
300
Radomir Radmanović
250
Saša Guša
500
Jovica Maljković
200
Stanislav Marčić
500
