Američka vlada planira proterivanje većeg broja kineskih studenata iz bezbednosnih razloga, ali bi ta, po mnogima, neosnovana hajka na akademce mogla da Sjedinjene Države bitno oslabi naučnotehnološki i prouzrokuje im osetnu ekonomsku štetu.
Krajem maja američko Ministarstvo spoljnih poslova saopštilo je da će u saradnji sa Ministarstvom unutrašnje bezbednosti raditi na agresivnom ukidanju viza kineskim studentima, naročito onima koji imaju veze sa komunističkom partijom te azijske zemlje i onima koji uče, odnosno, vrše istraživanje u kritičnim naučnim oblastima.
To praktično znači da kineski studenti u SAD vrlo lako mogu da se nađu u situaciji da moraju da se vrate kući a da nisu stekli diplomu osnovnih, odnosno, postdiplomskih studija na koje su upisani.
Istočnoazijski analitičari ovu odluku američkih vlasti stavljaju u kontekst ekonomskog trvenja i pritiska Vašingtona na Peking da se postigne dogovor kojim bi se drastično umanjio američki deficit u robnoj razmeni s Kinom, ali i u kontekst opšteg trenda u američkoj politici poslednjih godina u kojem se ekonomija i ekonomska logika, a sada i obrazovanje i nauka, žrtvuju radi bezbednosti.
Prioretizovanje bezbednosti, odnosno, odbrane od (navodnog) špijunskog delovanja kineskih državljana na američkom tlu, smatra jedan broj geopolitičkih komentatora, deo je i širih priprema Vašingtona za eventualni skori ratni sukob sa Kinom, čiji bi povod najverovatnije bili Tajvan ili Južno kinesko more.
Udarac američkoj ekonomiji
Prošle godine u SAD je živelo i učilo 277.398 mladih kineskih akademaca, što je predstavljalo četvrtinu ukupne strane studentske populacije u nominalno prvoj ekonomiji sveta.
Kinezi su dugo, u periodu od 2009. do 2023. godine, bili najbrojniji strani studenti u SAD. Vrhunac njihovog prisustva dostignut je u školskoj 2019-2020. godini, pred samu pandemiju, kada je u SAD studiralo čak 372.532 kineskih državljana.
Njihov broj od tada opada, što zbog epidemioloških razloga, što zbog sve intenzivnijeg političkog trvenja između Vašingtona i Pekinga koje izaziva rast neizvesnosti i nervoze, pa su sada najzastupljeniji strani studenti u SAD Indijci.
Smatra se da kineski studenti kroz plaćanje troškova studija i smeštaja daju godišnji doprinos američkoj ekonomiji u iznosu od preko deset milijardi dolara. Tome treba dodati i ekonomski efekat njihovog rada u laboratorijama i na raznim istraživačkim projektima.
I mada se dosta njih i vrati u svoju zemlju, puno ih se nakon diplomiranja zapošljava u američkim akademskim institucijama i preduzećima, gde dalje nastavljaju da daju doprinos privredi SAD.
I oni među njima koji se vrate u Kinu, zahvaljujući svom poznavanju engleskog jezika i iskustvu života u SAD, predstavljaju vrlo koristan most za saradnju domaćih kineskih radnika i preduzeća sa stranim, naročito, američkim kompanijama.
Otud, udar Trampove vlade na studente kineskog porekla ima i krupne ekonomske, a ne samo čisto naučne posledice po same Sjedinjene Države i njihova preduzeća.
Deo antikineske histerije u SAD?
Za vreme prvog mandata predsednika Donalda Trampa u 2018, pod izgovorom da vrše industrijsku špijunažu i kradu tehnologije i znanja američkih univerziteta, doneta je tzv. “kineska inicijativa”, u okviru koje su privođeni i hapšeni akademici kineskog porekla zaposleni u američkim institucijama visokog obrazovanja. Ona je zbog otpora naučnih institucija i optužbi za rasizam i ostracizam ukinuta 2022. godine.
Međutim, najnovija politička smernica, koja nalaže drastično smanjenje broja kineskih studenata kroz uskraćivanje dozvola za njihovog boravak u SAD, po svom karakteru predstavlja nastavak te “paranoidne” inicijative, smatraju u Kini.
Tramp, njegove pristalice, kao i administracija prethodnog predsednika Džoa Bajdena, u delovanju kineskih naučnika, studenata i preduzeća vide stalnu opasnost od krađe američkog znanja i tehnologija.
S druge strane, mnogi kineski državljani nastanjeni u SAD, kao i njihovi sunarodnici u samoj Kini, politiku američkih vlada prema kineskim akademicima shvataju kao još jedan izraz kolektivne antikineske histerije – u ravni sa izmišljenim teorijama zavere u vezi tzv. “nezvaničnih kineskih policijskih stanica” u SAD, u vezi meteoroloških balona kineskog porekla koji su bili proglašeni za teledirigovana šijunska sredstva i obarani korišćenjem ratne avijacije ili u vezi sa navodnim nastojanjima Kine da kroz izvoz fentanola preko Meksika i tamošnjih kartela iznutra uzdrmaju SAD.
Dobrodošli u drugim delovima sveta
Nezavisno od savezne vlade, i pojedine američke države poslednjih meseci ukidaju projekte usmerene na saradnju sa kineskim univerzitetima i prihvat njihovih studenata, te zahtevaju sastavljanje spiskova kineskih akademaca koji su upisani na višim obrazovnim institucijama na njihovom tlu.
Bez obzira na to koliko ima realnih osnova za progon kineskih studenata, jasno je da će osetna redukcija njihovog broja, osim ekonomske štete univerzitetima i privredi SAD, prouzrokovati i novi talas nepoverenja između dve države i naroda i dodatno produbiti Hladni rat između Vašingtona i Pekinga.
Proterivanje kineskih studenata koji su do juče bili prihvatani oberučke je još jedan iracionalni čin samopovređivanja SAD, nalik pokušajima ucenjivanja celog sveta putem visokih carina, koji šteti njihovom međunarodnom ugledu i koji, izgleda, neće proći nekažnjeno jer su se u proteklih desetak dana, nakon objave sa početka ovog teksta, za prihvatanje kineskih stiudenata prognanih iz SAD javno izjasnili ne samo univerziteti u matici Kini i specijalnoj autonomnoj oblasti Hong Kong, već i u Republici Koreji, Japanu i Singapuru. Preuzimanjem talentovanih i imućnih kineskih studenata univerziteti u tim zemljama unaprediće svoj kvalitet i popraviti svoju ekonomsku situaciju.
